English below

Ik las deze week dat te veel Belgen nog denken dat ze geen enkel verschil kunnen maken in het bijdragen aan een duurzame samenleving.  Speelt onze ‘Belgische bescheidenheid’ ons op dit vlak parten, denken veel mensen echt dat we als individu hier geen rol kunnen spelen, of is het misschien ook wat uit gemakzucht dat deze statement nog te vaak uit de mond van onze medeburgers zou klinken? Of ligt het aan de woorden ‘duurzame samenleving’? Of aan de machteloosheid die deze woorden kunnen oproepen?

Laten we beginnen met het voorlaatste. Wat ís een duurzame samenleving eigenlijk? Vraag het aan verschillende mensen en je krijgt geen antwoord dat hetzelfde is.  Duurzaamheid is een containerbegrip geworden, er zit van alles onder, van subsidies bij je gemeente om je huis beter te kunnen isoleren tot het beginnen nadenken over en veranderen van je consumptiegedrag tot de manier waarop je je verplaatst.  Duurzaamheid is zo breed dat het voor veel mensen nog een vaag en algemeen begrip is.  

Gaan we naar gemakzucht. Ach ja, duurzaamheid is belangrijk. Maar wat kan ik daar nu, als simpele eenpersoonsziel daar nu aan veranderen? En dan nog, is dat mijn rol? Is dat niet de rol van de overheid? Van de bedrijven die zoveel rommel in de grond stoppen en uitstoten? Ik sorteer toch, is dat niet genoeg? Nou, nee, niet echt. Niet meer. Maar inderdaad, mensen schuiven de verantwoordelijkheid voor een duurzame samenleving vaak nog door naar de overheid en grote bedrijven. Niet dat deze geen rol te spelen hebben en een grote verantwoordelijkheid in het duurzaamheidsverhaal, integendeel. Maar ontslaat dat ons van onze eigen verantwoordelijkheid? Bovendien, we willen toch niet wachten tot de overheid ons een veelheid aan regels en kaders en normen en procedures gaat opleggen, naast wat er al bestaat vandaag, omdat wij vinden dat het niet aan ons is om initiatief te nemen? Met covid nog in het achterhoofd, niemand wil betutteld worden. Dus ja, niet enkel de overheid en de industrie maar ook wijzelf hebben hier een verantwoordelijkheid in te nemen.

Blijft over onze bescheidenheid.  Nee we hoeven niet bescheiden te zijn.  We zijn een klein land maar met 11,5 miljoen inwoners op zo een klein oppervlak kunnen we ook zorgen dat we een voorbeeldfunctie worden voor andere landen.  Hoe kan je met zoveel inwoners toch komen tot een duurzame samenleving? Bescheidenheid siert een mens zeggen ze, maar laten we vooral heel ambitieus zijn in dit geval. Het betekent onnoemelijk veel: voor ons als mens op vlak van onze fysieke en mentale gezondheid, voor de lucht die we elke dag inademen, voor het water dat we drinken en gebruiken, voor de natuur en biodiversiteit, kortom voor al het menselijke en niet-menselijke leven rondom ons.

Toegegeven, ik heb het ook gedacht. Hoe kan ik nu een verschil maken als je ziet met welke problemen onze leefomgeving, en ruimer deze planeet, te kampen heeft? Het is eigenlijk een rare gedachte: ik mag mijn natuurlijke omgeving wel (op)gebruiken, maar denk tegelijk dat ik niets kan doen om diezelfde omgeving mee gezond te houden. Dat klopt toch helemaal niet? Het is ook de gemakkelijkste weg om je machteloos te voelen en dan maar niks te doen.  

Matthijs Schouten, Nederlands filosoof, stelt dat je, als onderdeel van een groter geheel, er niet níet toe kunt doen. Het komt onder meer door de manier waarop we naar onze omgeving kijken, stelt hij, als iets dat buiten ons ligt, dat we denken onze natuurlijke omgeving te mogen (op)gebruiken, beheersen, noem maar op, zonder erbij stil te staan welke effecten dit op langere termijn kan hebben.

Matthijs Schouten, en ook Charles Eisenstein menen dat twee dingen cruciaal zijn om op een duurzame manier te leven:

Ten eerste: word (terug) verliefd op je omgeving: op alle levende en niet levende wezens die in je omgeving leven. Dat helpt om beter te leren begrijpen dat wij zelf een onderdeel zijn van diezelfde omgeving en dat we er niet los van leven.

Ten tweede: stoppen met je machteloos te voelen.

Door op deze aarde rond te lopen verander je de wereld, positief en negatief. Dus elke actie die je doet, hoe klein ook, maakt een verschil.  Het gevoel van machteloosheid is dus nergens voor nodig.

Ik bevind mezelf nog in het prille stadium van verliefdheid.  Het is soms moeilijk om door de eco-problemen het bos door de bomen te zien en vooral om te kunnen zien hoe fantastisch mooi onze natuurlijke omgeving in feite wel is. 

Ik besef echter dat enkel door dit te ‘leren zien’, en te ‘leren voelen’ dat ik er zelf ook deel van uitmaak, van dit ‘grotere geheel’, dat ik mijn natuurlijke omgeving kan leren (her)waarderen en er opnieuw respect voor kan leren hebben. Zonder deze waardering, respect en be-verwondering blijft het werken aan duurzaamheid een beetje een hol en oppervlakkig verhaal.

https://maatschapwij.nu/videoportret/matthijs-schouten-natuurfilosoof/

https://maatschapwij.nu/videoportret/charles-eisenstein/

How much in love are you with Earth?

I read this week that too many Belgians still think they cannot make any difference in contributing to a sustainable society. Does our ‘Belgian modesty’ play against us in this respect, do many people really think that we as individuals cannot play a role here, or is it perhaps also out of laziness that this statement still sounds too often from the mouths of our fellow citizens? Or is it because of the words ‘sustainable society’? Or the feeling of powerlessness that these words can evoke?

Let’s start with the last but one. What is a sustainable society? Ask any number of people and you will not get the same answer. Sustainability has become a container term that covers everything, from subsidies from your local government to better isolate your house to starting to think about and changing your consumption behaviour to the way you travel. Sustainability is so broad that for many people it is still a vague and general concept.

Let’s move on to convenience.

Oh yes, sustainability is important. But what can I, as a simple one-person soul, change about that? And then again, is that my role? Isn’t that the role of the government? Of the companies that put so much rubbish in the ground and emit it? I’m sorting, isn’t that enough? Well, no, not really. Not any more. But indeed, people often pass on the responsibility for a sustainable society to the government and large companies. Not that they don’t have a role to play and a big responsibility in the sustainability story, on the contrary. But does that absolve us of our own responsibility? Besides, we don’t want to wait for the government to impose a multitude of rules and frameworks and standards and procedures on us, in addition to what already exists today, because we don’t think it’s up to us to take the initiative, do we? With covid still in mind, nobody wants to be patronised. Surely not only civil servants go to the shop, use a car, heat their house, buy clothes, go on holiday? You know what I mean. Besides, we don’t want to wait for the government to impose a multitude of rules and frameworks and standards and procedures on us, in addition to what already exists today, because we don’t think it’s up to us to take the initiative, do we? With Corona still in mind, nobody wants to be patronised. So yes, not only the government and the industry but we too have a responsibility here.

That leaves us with our modesty. No, we don’t need to be modest. We are a small

country, but with 11.5 million inhabitants in such a small territory, we can also make sure that we become an example for other countries. How can we achieve a sustainable society with so many inhabitants? Modesty adorns a human being, they say, but let’s be very ambitious in this case. It means an immense difference: for us as human beings in terms of our physical and mental health, for the air we breathe every day, for the water we drink and use, for nature and biodiversity, in short for all the human and non-human life around us.

Admittedly, I have thought it too. How can I make a difference when you see the problems our environment, and more broadly this planet, is facing? It is actually a strange thought: I can use and exploit my natural environment, but at the same time I don’t think I can do anything to help keep that environment healthy. That is not right at all, is it? It is also the easiest way to feel powerless and to do nothing. Matthijs Schouten, Dutch philosopher, argues that, as part of a greater whole, you cannot not matter.

It is partly because of the way in which we look at our environment, he says, as something that lies outside us, that we think we can use it, control it, you name it, without thinking about the long-term effects this could have.

Matthijs Schouten, and also Charles Eisenstein, believe that two things are crucial in order to live in a sustainable way:

First, fall in love (again) with your natural environment: with all living and non-living creatures that live in your environment. This helps us to understand better that we ourselves are part of that same environment and that we do not live apart from it.

Second: stop feeling powerless. By walking around on this earth, you change the world, positively and negatively. So every action you take, no matter how small, makes a difference. So the feeling of powerlessness is unnecessary.

I myself am still in the early stages of falling in love (again) with Earth. It is sometimes difficult to see the wood through the trees and especially to be able to see how fantastically beautiful our natural environment actually is. However, I realize that only by ‘learning to see’ this, and ‘learning to feel’ that I am part of it, of a ‘greater whole’, that I can learn to (re)appreciate my natural environment and learn to respect it again. Without this appreciation, respect and amazement, working on sustainability will remain a hollow and superficial story.